Maddenin ortak ve ayırt edici özellikleri

TYT fizik testi ve 9.sınıf fizik dersi madde ve özellikleri ünitesi maddenin ortak ve ayırt edici özellikleri konusu ders notları

Madde
Kütlesi, hacmi ve eylemsizliğe sahip varlıklara madde denir.

Cisim : Maddenin şekil almış haline denir.
Örneğin ağaç madde iken, ağaçtan yapılmış masa cisimdir.

Maddenin ortak özellikleri

Kütle, hacim, eylemsizlik, tanecikli ve boşluklu yapı tüm maddelerin ortak özellikleridir.

1- Kütle

• Değişmeyen madde miktarına kütle denir.
• Eşit kollu terazi ile ölçülür.
• Birimi (SI) Kilogram dır
• m sembolü ile gösterilir.
• Skaler büyüklüktür.

Kütle evrende her yerde aynı ölçülür, kütle değişmez.
Eşit kollu terazinin çalışabilmesi için yerçekimi ortamı olmalıdır.

Eşit kollu terazi dengede ise sol ve sağ kefedeki cisimlerin kütlesi eşittir. X = Y

Eşit kollu terazi moment (tork) ilkesine göre çalışır.

2- Hacim

• Maddenin uzayda kapladığı yere hacim denir.
• Skaler bir büyüklüktür.
• Birimi m³ tür.
• V sembolü ile gösterilir.

Cisimlerin hacmi nasıl bulunur ?

• Düzgün geometrik cismin hacmi, hacim formülleriyle bulunur.
• Geometrik olmayan cismin hacmi, silindirik ölçekli kaplarda veya taşırma kaplarında ölçülür.
• Ölçüm için cismin tamamen sıvı içinde olması gerekir.

Ölçekli kaplarda sıvı içindeki cismin hacmi sıvının yükselme miktarına eşittir. Kap içinde sıvı hacmi cisim yok iken 60 cm³ ve cisim sıvı içinde iken 80 cm³ . Buna göre cismin hacmi 80-60 = 20 cm³ tür.

Ağzına kadar dolu taşırmak kaplarında sıvı içindeki cismin hacmi taşan sıvı hacmine eşittir.

3- Eylemsizlik

Maddenin sahip olduğu hareketi veya durumu koruma eğilimidir.
Bir madde durmakta ise durmaya, sabit bir hıza sahipse o hızda hareket devam etmek ister.

4- Tanecikli yapı

Maddeler atomlardan meydana gelmiştir.
Tüm maddeler boşluklu bir yapıya sahiptir.

Maddenin ayırt edici özellikleri

Farklı cins maddeleri birbirinden ayırmayı sağlayan özelliklere ayırt edici özellikler denir.

Sabit bir sıcaklık ve basınçta aynı tür maddelerin ayıt edici özellikleri aynı iken farklı tür maddelerin ise farklıdır.

Basınç ve sıcaklık gibi dış etkiler ayırt edici özellikleri değiştirebilir.

Bu nedenle farklı tür maddelerin ayırt edici özellikleri aynı ise sıcaklık ve basınç değerlerine bakılmalıdır.

Ayırt edici özelliklere örnekler : Özkütle, öz ısı, hal değiştirme sıcaklıkları (erime noktası, donma noktası ve kaynama noktası), genleşme katsayısı, öz direnç ayırt edici özelliklere örnek verilebilir.

Bir sonraki konuda ayırt edici özelliklerden özkütle incelenmektedir.

9.sınıf, madde ve özellikleri ünitesinden cevaplı testler, boşluk doldurma, doğru – yanlış veya eşleştirme soru testleri çözmek için tıklayın.